ترجمه کتاب مقدس به زبان فارسی، از چه تاریخی و توسط چه اشخاصی صورت گرفته است؟ (بخش دوم)

ترجمه کتاب مقدس به زبان فارسی، از چه تاریخی و توسط چه اشخاصی صورت گرفته است؟ (بخش دوم)

در آخرین دهه قرن شانزدهم، مردی ادیب و دانشمند به نام ریموندی که مدیر چاپخانه فلورانس بود، دو برادر ایتالیایی به نام ویچیتی را جهت خرید کتاب های خطی به ایران و هند اعزام کرد. این دو برادر، نخستین اروپائیانی هستند که ترجمه های فارسی کتاب مقدس را از هند و ایران خریداری کرده و همراه خود به ایتالیا بردند.
شاه عباس صفوی، یکی از کشیش های اسپانیولی مقیم دربار به نام "خوآن تادئو دی سان الیزئو" که "پدر جووانی" خوانده می شد، مامور کرد تا مزامیر را به فارسی برگرداند. "پدر جووانی" این وظیفه خطیر را به انجام رسانید و در ماه ژوئن سال 1618 میلادی برای دیدار شاه که در آن زمان در قزوین اقامت داشت، به این شهر آمد و علاوه بر مزامیر، نسخه ای از عهد جدید را که به زبان عربی چاپ شده بود، همراه آورد، تا ضمن ارائه ترجمه مزمور، شاه را از صنعت چاپ و نشر کتاب مقدس به عربی آگاه سازد. شاه به مزامیر و به طور کلی کتاب مقدس مسیحیان احترام زیاد می گذاشت و هر بار کتاب مزامیر را به دست می گرفت، می بوسید و بر سر خود می گذاشت. شاه دستور داد مزامیر و کتاب مقدس به زبان عربی را در میان اشیاء مورد علاقه اش بگذارند و گفته است هر کس به این کتاب احترام نگذارد، کافر است (به نقل از کتاب "سفرنامه پیترو دلا واله" ترجمه شجاع الدین شفا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. تهران 1348).
در سال 1639 یک محقق اروپایی به نام لودویک دو دیو، دو فصل از کتاب پیدایش را به فارسی ترجمه و منتشر کرد. لودویک دو دیو (متوفی 1642) کشیش پروتستان که محقق مشهوری در زمینه مسیحیت و علوم الهی بود، زبان فارسی را از "کلود سوفر دیژونی" فرانسوی که به هلند مهاجرت کرده بود، آموخت. او نخستین کسی بود که دستور زبان فارسی را به زبان لاتین نوشت و آن را تحت عنوان " مقدمات زبان فارسی" ضمیمه کتابی به نام "تاریخ مسیح" کرد که در سال 1639 میلادی چاپ و منتشر گردید. این اثر، اولین کتابی است که در زمینه زبان فارسی در اروپا منتشر شد. "دو دیو" منتخباتی از برخی آثار، از جمله پنج کتاب تورات ترجمه یعقوب بن یوسف طاووس را که به خط عربی است، ضمیمه کتاب خود کرد.
در اواسط قرن هفدهم، یک جوان فرانسوی به نام "پی یر دی وله" که مترجم زبان فارسی در دربار شاه فرانسه بود، در تهیه یک انجیل به چندین زبان از جمله زبان فارسی همکاری کرد و به چاپ رسانید.
"شارون"، سیاح و نماینده سیاسی فرانسه در دربار ایران، از سال 1666 میلادی به بعد در اصفهان شروع به فراگیری زبان فرانسه کرد و در همان زمان، انجیلی را به فارسی برای او رونویسی کردند که آن انجیل هم اکنون در کتابخانه "ریلاندز" منچستر است.

در سال 1740 میلادی، نادرشاه افشار، پادشاه ایران دستور داد تا روحانیون یهودی ساکن ایران کتاب دینی خود یعنی تورات، علمای اسلام، قرآن، کشیش های کاتولیک اروپایی مقیم ایران، انجیل های متی، مرقس، لوقا و یوحنا و خلیفه های ارمنی بقیه قسمت های عهد جدید از قبیل اعمال رسولان را به فارسی ترجمه کنند. این کار تحت نظارت یکی از منشی های دربار نادرشاه به نام میرزا مهدی و دو سه نفر از همکارانش در مدت شش ماه انجام گرفت. تصور می رود این ترجمه ها به علت علاقه نادرشاه و بنا به درخواست بعضی از علمای آن زمان انجام گردیده و توسط ماشین های کوچکی که به ایران وارد شده بود، به چاپ رسیده است.
مترجمین برای ارائه کار خود به شهر قزوین که در آن زمان محل سکونت شاه بود، رفتند و مورد پذیرایی و استقبال قرار گرفتند. نادرشاه مبلغ یک صد تومان به آن ها اهداء کرد تا آن را به انصاف بین خود تقسیم کنند. اصل ترجمه فارسی تورات موسی در کتابخانه ملی پاریس موجود است. این ترجمه که با خطی بسیار زیبا و منقش تهیه شده بود. در این ترجمه یک سطر عبری و یک سطر بزرگ به رنگ قرمز به زبان فارسی نوشته شده است. این نسخه قبل از این که در کتابخانه ملی پاریس جای گیرد، روزگاری به یکی از شاهزادگان قاجار به نام "فرهاد میرزا" فرزند عباس میرزا، ولیعهد ایران، تعلق داشته است.